YEMEKLER


SUVAN PİDESİ


Kaylarda börek kelimesi pek kullanılmaz. Pide kelimesi bu anlamda kullanılır. Bir tepsi pide için bir kilo un, iki yemek kaşığı yoğurt, bir yemek kaşığı zeytinyağı, bir tatlı kaşığı tuz, bir çay kaşığı karbonat kullanılır. Bu malzemelerle orta katılıkta hamur yoğrulur. Bir kilo una iki-üç su bardağı ılık su konur. Hamur dinlenmeye bırakılır. On dakika sonra oniki adet hamur yumağı ayrılır. Her yumak yemek tabağı büyüklüğünde açılır. Her birinin üzeri eritilmiş katı yağ ile yağlanarak, dokuz adetlik parçanın beşi birlikte açılır. Sonra dört parça açılır. Araları yağlanarak üst üste yağlanmış tepsiye serilir.

Pide içi malzemesi olarak bir tepsiye 250 gr bir defa çekilmiş orta yağlı dana kıyması ile yarım kilo kuru soğan, bir kaşık domates salçası, bir tatlı kaşığı pul biber, yarım çay kaşığı karabiber, üç-dört adet doğranmış sivri biber, doğranmış kavrulmuş soğana kıyma eklenir. Tekrar kavrulmaya devam ederken diğer malzemelerle birlikte yarım demet maydanoz eklenerek pidenin içi hazırlanır. Beş yufka üzerine serilir. Kalan dört yufka ile kapatılır. Araları yağlanarak için üzerine serilir. En üste az miktarda yağ serpilir. Kenarlar hafif içe kıvrılır. Orta hararette (150 derece) yarım saatte pişirilir.

PAAÇA (POOÇA) EKMEE


Tepsinin hacmine göre hazırlanan una ekmek sodası denen karbonat, tuz kulak memesi kıvamına gelecek şekilde su katılarak yoğrulur. Bu hamur tepsiye yayılır. Yanmış çırpı ateşindeki sacayağı üzerine tepsi konur. Tepsinin üzerine daha önce kızdırılmış kubbemsi bir sac kapatılır. Sacın üzerinde orta yerde sabit bir halka vardır. Kancalı bir maşa ile sac buradan kaldırıp indirilir. Sac konunca üzeri pızalı odun külü sacın üzerine serilir. 1 saat kadar pişmeye bırakılır. Pişince tepsi yere indirilir. Paaça dediğimiz bu ekmek dinlendirilir. Bıçakla kesilmez. El ile bölünür. İçi sakız gibi sarıdır. Mis gibi kokar. Bu ekmek daha ziyade harman zamanı çalışanlara bir ikram gibi hazırlanarak bez bohça içinde bütünüyle şehir dışındaki harman yerine gönderilir. Güzel bir kurufasulye yemeği ve ayran eşliğinde afiyetle yenir.

SOFTU


Paaça biraz soğuyunca büyükçe bir tepsi içine serilir. Bir kenarda hazırlanmış olan bol sarmısaklı et suyu ve liflenmiş haşlanmış et parçaları bunun üzerine yayılır. Bu yemek sıcak olarak tahta kaşıkla tepsiden hep beraber yenir. Softunun bayat ekmeklerle yapılanına papara denir.

ÇÖLMEK FASÜLÜ


Her mübadil evinde bir “kara çölmek” bulunur. Tek katlı kerpiçten yapılmış evlerin önünde yüksek duvarları ile çevrilmiş geniş avlular vardır. Bu mekânlar ailenin yazlık mekanıdır. Toprak zemin tertemiz süpürülmüştür. Avlu duvarının uygun bir köşesinde üzeri hafif kapalı ocaklıklar vardır. Bu ocaklar basit taşlarla düzenlenerek çamaşır günleri su kazanları konarak sıcak su kaynatılır. Mübadil dilinde çamaşır lafı pek kullanılmaz. “Giisi” denir. İşte bu ocaklarda büyük kazanlardaki suyun kaynaması için alttan çalı çırpı ile beslenen ateşin iyice yandığı bir kenara o lezzetli “küü fasülünü” koydukları “kara çölmeği” iyice ve dikkatlice yerleştirirler. Akıllı ve tasarruflu Rumeli kadını böylece hem çamaşır suyunu hazırlayıp çamaşırını yıkar, hem de bu ateşten faydalanarak lezzetli “çölmek fasülünü” pişirir. “Fasül” soğanlanır. Yerken tahta kaşıkla yenir. İşte bu değerli “fasülü” “paaça ekmee” ile yemek üzere “çölmeğin aazı” dökülmeyecek şekilde sıkıca bağlanır.

MITKA


Mıtka kelimesi Rumeli’deki Osmanlı Türkünün birlikte yaşadığı Müslüman toplumlardan lehçeye girmiş bir kelimedir. Yoğurdun sulandırılmasıyla meydana gelen ve bugün ayran dediğimiz içecektir. Bazı mübadil gruplarında bu kelime yoğurdun ayran haline getirilmesi için kullanılan ahşap dibek anlamında da kullanılmaktadır. Görebildiğimiz kadar Mübadil evlerinde yayık kullanılmıyordu.

KÜL ÇÖREE


Kül çöree” genellikle un değirmenlerinde çalışan kişilerin pratik olarak hazırladıkları bir ekmek türüdür. Genellikle taze öğütülmüş undan karılarak önceden kızdırılmış ocak zeminindeki tuğla üzerine daire şeklindeki hamur yerleştirilir. Kenardaki hazır yanmış ateşli odun külü üzerine serilerek yarım saat sonra çıkarılıp sıcak sıcak yenir. Evlerde bu ekmek genellikle çocukların isteği üzerine yapılır.



REVAANİ EKMEE


Bu ekmek türü genellikle bağ bozumu zamanında üretilen taze üzüm pekmezi ile buğday ununun yoğurulması ile hazırlanan hamur orta büyüklükte kenarlı bir tepsi içerisine konur. Üzeri kubbeli kızgın bir sac ile örtülüp altında ateş yanan sacayağı üzerine konur. Kubbeli sac üzerine bol miktarda odun ateşli kül serilir. Sacayağı altında da yanmış odun koru vardır. Böylece yarım saat kadar pişmeye bırakılır. Sonra ateşten indirilir.

Bu ekmek genellikle yakın komşulara ve çocuklara pasta gibi dilimler halinde ikram edilebilir. Şekil itibarı ile çikolatalı kuru pastayı andırır.

KAÇAMAK (MOMALİGA)


Kaynayan tuzlu suya mısır unu tahta bir kepçeyle yavaş yavaş karıştırarak dökülür. Helva kıvamına gelene kadar karıştırılır. İrmik helvası kıvamına gelince ateşten indirilir. Geniş bir kenarlı tepsiye tereyağ batırılmış tahta bir kaşıkla alarak dizilir. Tepsi ortası bir kâse büyüklüğünde açık bırakılır. Buraya içinde üzüm pekmezi olan büyükçe bir kase oturtulur. Yer sofrasına konan kaçamak çevresine oturan aile efradı kendi kaşığını önce erimiş tereyağına batırır. Kendi kaşığının büyüklüğüne göre kaçamaktan bir parça alarak bunu yavaşça pekmeze batırarak yer.

NUUTLU EKMEK


Yakın komşu hanımları arasında anlaşmalı olarak sırayla ve belirli zamanlarda nohut mayalı hamur hazırlanır. Akşamdan ıslatılmış nohut yumuşatılarak hazırlanmış buğday unuyla yoğurulur. Özel yapılmış hafif ekmek örtüleri ile örtülür. Mayalanmaya bırakılır. Mayalanma yeri hafif sıcaktır. Hamurun özel bir koku ile kabardığı görülür. Mayalanma süresi dolunca birer topan halinde komşulara eşit miktarda dağıtılır. Bu işlemi herkes yapamaz. Becerenler bu konuda usta kabul edilir. Diğer tepsi ekmekleri gibi pişirilir. Mübarek yeni pişince mis gibi kokar. Çocuklar yemek için sabırsızlanır. Dilimlenmeden parçalanarak paylaştırılır. Ekmeğin içinde sarı nohut parçacıkları görülür.

PAPARA (POPARA)


Ekmeğin israfiını önlemek için bilhassa fakir aileler tarafından bayat ekmeğin derince bir kaba doğranarak üzerine sarmısaklı et suyu ve peynir dökülerek yenir. Taze ekmek kızartılarak da yapılabilir.

MISIR EKMEE


Kaliteli mısır unundan yapılır. Hazırlanırken kabarması için bir çay kaşığı karbonat atılır. Tepside pişirilir.

PİRİNÇ YAANİSİ


Mübadil yahnisi mübadil mutfağının başyemeklerindendir. Uzaktan gelen misafirlerin ağırlanmasında en kaliteli pirinçten hazırlanan malzemenin yanında, kavrulmuş soğan, salça ve özel koyun-kuzu eti veya genç horoz butları kullanılır.

NEŞTE ALVASI


Helvalık buğday nişastası, tereyağ ve şekerle yapılır. Pişirirken devamlı karıştırılırak topaklar ufalanmaya çalışılır.

ÜZÜM PETMEZİNDE KULAÇ


Üzüm pekmezi yapılırken, hanımlar arada fırsat buldukça buğday unundan simit şeklinde küçük halkalar yaparlar. Bu hamur halkaları pekmez koyulaşmadan önce içine atılarak birlikte pişerler. Lokma tatlısı kıvamına gelince kevgir kepçelerle dışarı çıkarılarak pekmez yapımı işinde çalışanlara ve çocuklara ikram edilir.

DÜĞÜN (TOY-TOYKA) ÇORBASI


İki kaşık un, iki kaşık yağ, bir litre etsuyu, iki adet limon, dört yumurta, 1 kahve kaşığı kırmızıbiber, 250 gram parça dana eti kullanılır. Önce et suyu çıkacak kemiklerin içine parça etler atılarak pişirilir. Et suyu süzgeçten geçirilir. Parça etler fındık büyüklüğünde doğranarak et suyu ile karıştırılır ve ezilir. Diğer bir kapta iki kaşık un ile yağ pembeleşmeden kavrulur. Önceden hazırlanan etli et suyu ilave edilir. Kaynamaya limonlu terbiye ile hazırlanarak koyulur. Kâselere konarak üzerine kırmızıbiberli yağ konur. Bu çorba toylarda, düğünlerde tercih edilir.




YUURT ÇORBASI


250 gram yoğurt, bir çorba kaşığı un, iki çorba kaşığı yağ, tuz ve nane, birbuçuk litre et suyu kullanılır. Un ve yağ bir tencereye konur ve orta ateşte pembeleşmeden kavrulur. Yoğurt bir kapta ezilerek karıştırılır ve yağ-un karışımına ilave edilir. Bir iki defa karıştırılıp et suyu katılır. Un kokusu kayboluncaya kadar 5-10 dakika pişirilir. En son üzerine kırmızıbiberli yağ gezdirip kuru nane serpilir.

CİLBİZ


İki yumurta, yarım çay kaşığı karbonat, yarım su bardağı süt, bir su bardağı sıvı yağ, yeterli miktarda un, bir çay kaşığı tuzla, genellikle hastalar için yapılan hafif bir yemektir. Bir tas içinde iki adet kırılmış yumurta, yarım çay kaşığı tuz, karbonatla birlikte çırpılır. Un, bu karışıma azar azar dökülerek akıcı bir karışım oluşana kadar karıştırılır. Hafif yanan ateşe konulmuş tavaya bir bardak sıvı yağ konarak kızdırılır. Bu yağ üzerine büyük bir tahta kaşık ile aldığımız bulamaç, küçük yuvarlaklar oluşacak şekilde ağır ağır dökülerek kızartılır. Kızarırken maşa veya ıspatula ile tersyüz edilir. İki tarafı da pembeleşince bir tabağa alınarak servis yapılır.